فناوری و تلویزیون دیجیتال

سال‌ها از معرفی رزولوشن HD در جهان می‌گذرد. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران سعی می‌کند سالانه خودش را با فناوری های جدید وفق دهد اما در آن همیشه عاجز مانده است. 

در ادامه این گزارش همراه ما باشید تا با شبکه‌هایی که می‌توانند HD باشند اما هنوز SD پخش می‌شوند، آشنا شویم. 

در زمانی نه چندان دور، شبکه‌های تلویزیونی در ایران به صورت آنالوگ پخش می‌شدند. یعنی برای اینکه شبکه‌ها را تا جای ممکن بدون برفک و صاف ببینید لازم بود مدت‌ها در پشت بام رفته و مشغول تنظیم آنتن شوید. تازه اگر بخت با شما یار بوده و در جهتی که انتخاب کرده‌اید، تمام شبکه‌هایی که پخش می‌شدند را بدون برفک دریافت می‌کردید.

این اوضاع از آبان سال ۱۳۸۸ رفته رفته تغییر کرد. صداوسیما تصمیم گرفت تا از سیستم آنالوگ به دیجیتال کوچ کند. حالا دیگر محتوا بصورت دیجیتالی و صفر و یک ارسال و دریافت می‌شدند؛ دیگر لازم نبود مدت‌ها وقت‌تان را صرف تنظیم آنتن کنید. کافی بود یکبار آنتن را نصب و اتصالات را بصورت صحیح انجام دهید و دیگر هرشبکه‌ای را بدون برفک و بقول عامه مردم بصورت آینه! دریافت می‌کردید. جدای از کیفیت بهتر، در سیستم دیجیتال شبکه‌های بیشتری هم دریافت می‌شد.

پروسه تغییر سیستم آنالوگ به دیجیتال تا لحظه نگارش این متن نیز کماکان ادامه دارد. اکنون کمترجایی را می‌توانید پیدا کنید که حداقل ۲۰شبکه اول را دریافت نکند. طبق گفته معاونان فنی صداوسیما اکنون بیش از ۹۴% از جمعیت کشور تحت پوشش سیستم دیجیتال هستند.

با ورود دیجیتال به عرصه رادیو و تلویزیون کشورمان، روز به روز میل و عطش به فناوری‌های بروزتر، علی الخصوص کیفیت‌ بالای صدا و تصویر در میان مخاطبان افزوده شد اما صداوسیما نتوانست در این زمینه مخاطبان را شگفت زده کند.

 اکنون پس از ۹سال از کوچ صداوسیما به دیجیتال، تنها سه شبکه تلویزیون ایران به کیفیت HD دست یافتند. این درحالی است که در سال 1990 اولین پخش HD عمومی در اروپا، توسط شبکه Rai ایتالیا صورت گرفت و مسابقات جام جهانی 1990 را باهمین کیفیت پخش کرد. Digital HDTV در اواخر دهه 1980 در ایالت متحده آمریکا معرفی شد و اولین شبکه HD با استفادهٔ عمومی در ایالت متحده، در 23 جولای 1996 راه اندازی شد.

درسال 2009 بریتانیا نیز اولین کشور اروپایی بود که از سیستم دیجیتال زمینی DVB-T2 برای ارسال شبکه‌های HD خودش استفاده کرد.

 اما در ایران، رزولوشن HD با شبکه HD TEST در خرداد ۱۳۹۳ به صداوسیما وارد شد، این شبکه‌، اولین شبکه‌ای در صداوسیماست که این فناوری را به همراه داشت. پس از آن در بهمن ۱۳۹۴ این شبکه به شبکه تهران تبدیل شد و تا مرداد ۱۳۹۵ به حیات خود ادامه داد و پس از آن تاریخ منحل شد و به شبکه تماشای فعلی تبدیل شد.

در اسفند ۱۳۹۴ شبکه مستند اولین شبکه‌ تلویزیونی بود که از SD به HD ارتقا پیدا کرد. پس از آن هم شبکه سه در مرداد ۱۳۹۵ طعم ارتقای کیفیت را چشید و از آن زمان تا کنون صداوسیما هیچ حرکتی در این خصوص نکرد.

اما بد نیست بدانید اگرچه هیچ شبکه‌ای در این سال‌ها HD نشده اما در پشت صحنه، هستند شبکه‌هایی که پروسه ارتقای تجهیزات را داشته و آماده پخش HD شدند اما بعلت کمبود پهنای باند و ظرفیت در فرستنده‌ها همچنان بصورت SD پخش می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

 ‌

شبکه یک

شبکه یک، شبکه‌ای که در آبان و آذر ماه ۱۳۹۸ چندین تست پخش HD رفت اما دیگر خبری از آن نشد. کار تکمیل این شبکه برای تجهیزات و سیگنال رسانی HD در آبانماه ۱۳۹۸ انجام شد. حتی برای یک روز نسخه HD این شبکه به ماهواره و فرستنده  های زمینی اضافه شد اما پس از مدتی حذف شد. این شبکه جزو پر اولویت ترین شبکه جهت پخش HD در سازمان صداوسیما است.

شبکه امید 

درهمان سال ۱۳۹۵ علی عسگری رییس جدید صداوسیما تصمیم گرفت رویه ضرغامی را تاحدوی پیش برده و چند شبکه جدید را روی آنتن برد. شبکه امید یکی از شبکه‌هایی بود که درکنار شبکه شما در شهریورماه همان سال افتتاح شد. شبکه امید از تجهیزات باکیفیت HD بهره می‌برد و یکی از گزینه‌های پخش HD است که اگر پهنای باند لازم مهیا شود می‌تواند با این کیفیت به گیرنده‌های مخاطبان برسد.‌

شبکه ایران‌کالا

شبکه ایرانکالا یکی از همان شبکه‌هایی بود که در سال ۱۳۹۵ افتتاح شد. در خرداد ۱۳۹۵ و پیش از رفتن سرافراز، درخبری از زبان مهندس فهمی گفته می‌شد: «شبکه‌های خبر و ورزش تا پایان همان سال اچ‌دی خواهند شد.» همین خبر شائبه‌ای ایجاد کرد که شبکه ایرانکالا با تجهیزات HD که قرار بود در اختیار شبکه ورزش قرار بگیرد در بهمن‌ماه ۱۳۹۵ افتتاح شده و در این بین سر شبکه ورزش بی کلاه ماند.

این شائبه زمانی قدرت گرفت که متوجه شدیم ایرانکالا هم از تجهیزات باکیفیت بالای HD استفاده می‌کند. ایرانکالا نیز منتظر یک پهنای باند مناسب برای پخش اچ‌دی است.

شبکه کودک(پویا و نهال)

شبکه کودک چهارمین شبکه‌ای است که تجهیزات و محتوای خودش را از SD به HD ارتقا داد. 

شبکه کودک پروسه ارتقای تجهزات را در بهمن ۱۳۹۷ به پایان رساند و کاملا آمادگی پخش HD را دارد. این خبر را روابط عمومی شبکه کودک نیز مخابره کرد. ضمن اینکه مدیران این شبکه هم تمایل زیادی به بالابردن کیفیت پخش نشان می‌دهند.

شبکه نسیم

و در نهایت به شبکه نسیم می‌رسیم، شبکه‌ای که از آذرماه سال گذشته پروسه ارتقای تجهیزات اتوماسیون و رژی را تاکنون پیموده و حالا آمادگی پخش با کیفیت HD را دارد. شبکهٔ پرمخاطبی که می‌تواند از گزینه‌های اصلی پخش HD باشد.

گفته می‌شود شبکه‌‌های دیگری نظیر شبکه‌های یک، دو، ورزش و نمایش نیز درحال طی کردن پروسه ارتقا هستند که فعلا آپدیت آن‌ها درحد حرف باقی مانده است و باید منتظر خبرهای بیشتری از آن‌ها باشیم.

‌

‌همانطور که در این مطلب اشاره شد، هم اکنون پنج شبکه از سیمای جمهوری اسلامی ایران آمادگی پخش HD را دارند که به دلایل مختلف مانند عدم تمایل ریاست صداوسیما و کمبود ظرفیت و پهنای باند در فرستنده‌های تلویزیونی، همچنان باکیفیت SD به دست مخاطبان می‌رسند.

البته صداوسیما می‌تواند با گسترش فرستنده‌ها و پخش این شبکه‌ها با کدک HEVC/H265 و بهره وری بیشتر از فرستنده، این شبکه ها را با کیفیت Full HD روی آنتن ببرد. 

با این حال بد نیست بدانید، در بسیاری از کشورهای جهان و حتی منطقه، پخش شبکه‌های تلویزیونی باکیفیت HD دیگر به یک امر عادی تبدیل شده و حتی در کشورهایی مانند افغانستان، عراق و فلسطین نیز تعداد زیادی از شبکه‌ها به صورت HD پخش می‌شوند و امیدواریم روند اچ‌دی سازی شبکه‌ها در کشورمان سرعت بیشتری به خود بگیرد. 

اختصاصی "فناوری و تلویزیون دیجیتال"